ឥទ្ធិពល«មេ»ក្នុងសង្គមខ្មែ

ឥទ្ធិពលមេក្នុងសង្គមខ្មែរ
នៅក្នុងសង្គមខ្មែរតាំងពីបុរាណរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ ខ្មែរបានឲ្យតម្លៃជាធំដល់ស្ត្រី ។ហេតុដូច្នេះហើយ គេបានចាត់ទុកស្ត្រីជា«មេ» នេះក៏ព្រោះតែជាទំនៀមទម្លាប់របស់ខ្នែរដែលមានជាប់ពាក់ព័ន្ធរឿងរ៉ាវប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរដែលមានព្រះមហាក្សត្រិយ៍ខ្មែរគឺព្រះនាង លីវ យី ជាក្សត្រដឹកនាំនគរគោកធ្លកនោះឯង។
សូមលោកអ្នកចុចតំណភ្ជាប់នេះដើម្បីទាញយកឯកសារស្តីអំពីពាក្យថា«មេ»ដូចតទៅ ៖ https://goo.gl/ySnovy




(ដោយ៖យួន បូរ៉េត )

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

សិក្សារឿងទុំទាវ

1- ប្រភេទ ៖ អក្សរសិល្ប៍ទំនើប, ប្រលោមលោកបែបមនោសញ្ជេតនា 2- នា ចលនា ៖ ខេមរនិយម 3- ឥទ្ធិពល ៖ ព្រះពុទ្ធសាសនា 4- សង្គមបរិយាកាស ៖ ក្នុងសម័យលង្វែក 5- កាលកំណត់តែង ៖ ១៩១៥ (ក្នុងរជ្ជកាលសេ្តចស៊ីសុវត្ថិ) 6- អ្នកនិពន្ធ ៖ ភិក្ខុសោម 7- សង្ខេប រឿង៖ ​ ទុំជាកូនប្រុសរបស់ស្រ្តីមេម៉ាយម្នាក់នៅស្រុកបាភ្នំ ខេត្តព្រៃវែង បានបួសរៀនជាមួយមិត្តភក្តិម្នាក់ឈ្មោះ ពេជ្រនៅក្នុងវត្តវិហារធំ។ ទាំងពីរនាក់មានចំណេះដឹងខាងមន្តអាគម ស្មូត្រ ផ្លុំប៉ី និងធ្វើតោកលក់។ ដោយឡែកទំុមានរូបរាងស្អាត និងមានសំឡេងពីរោះ។ ថ្ងៃមួយនេនទាំងពីរបានសុំលោកគ្រូចៅអធិការយកតោកទៅលក់។ ទុំ និងពេជ្រលក់រហូតដល់ស្រុកត្បួងឃ្មុំ។ ទុំបានស្មូត្រយ៉ាងពិរោះធ្វើឲ្យអ្នកស្រុកត្បូងឃ្មុំផ្អើលឈូឆរមកស្តាប់។ នាងនោជាភិលៀងរបស់នាងទាវ ឃើញទុំស្អាត សំឡេងពិរោះក៏គួចចិត្តសេ្នហា តែដោយឋានៈតួចទាបនាងក៏ត្រឡប់ទៅផ្ទះប្រាប់នាងទាវ។ ទាវដឹងដំណឹងនេះក៏អង្វរម្តាយឲ្យទៅនិមន្តនេនទុំមកស្មូត្រនៅផ្ទះរបស់ខ្លួន។ ទុំស្មូត្រយ៉ាងពិរោះទាវក៏ចាប់ចិត្តស្រឡាញ់ ក៏រៀបចំផាហ៊ុម ដន្លាប់ បារី ស្លា ម្លូឲ្យនាងនោយកទៅប្រគេនទុំ ហើយប្រាថ្នាផ្សងឲ្យបានជួបទុំ។ ឯទុំវិញក៏ចាប់ចិត្តស្រឡាញ់ទាវដែរ។ មកដល់វត្តវិញ ទុំរិះរកឧបាយកលសុំ...
អានទាំងអស់

មូលធម៌ខ្មែរ-មន

មូលធម៌ខ្មែរមន តើ មូលធម៌ខ្មែរមនមានអ្អ្វីខ្លះ៖ នៅមុនគ្រីស្តិសករាជ ខ្មែរមានមូលធម៌របស់ខ្លួនដែលមានចំណុចសំគាល់ ៖ ១-  ជឿព្រលឹង អ្នកតា អារក្ខ ២- ទុកស្ត្រីជាធំ ៣- បាចទេឹកបញ្ចូលស្រែ ៤- ចេះផ្សាំងសត្វ ៥- កប់ខ្មោចក្រោមថ្មដុល ក្នុងក្រឡ ៦- ភាសាមានអន្តរបទ...........         ក្រោយមកខ្មែរបានទទួលឥទ្ធិពលបរទេសដូចជា ៖ ១- ឥទ្ធិពលឥណ្ឌា(ស.វ ទី១) -ទស្សនរាជាធិបតេយ្យ - សាសនា : ព្រហ្ម និង ព្រះពុទ្ធ - ភាសា អក្សរ អក្សរសិល្ប៍ - សិល្បៈ  - ទំនៀមទម្លាប់ ច្បាប់...... ២- ឥទ្ធិពលចិន ( ស.វ ទី ៣ ) - ជំនួញជួញដូរ - ល្បាយជាតិសាសន៍ - ល្ខោន ៣- ឥទ្ធិពលជ្វា ( ស.វទី ៥ ) - ស្ថាបត្យកម្មប្រាសាទភ្នំ និងក្បាច់លម្អ( ក្បាច់រហួ ) ៤- ឥទ្ធិពលថៃ - យួន ( ស.វទី ១៣) - ពាក្យពេចន៍....... ៥- ឥទ្ធិពលអឺរ៉ុប ( ស.វ ទី ១៦ ) - វិទ្យាសាស្ត្របច្ចេកទេស - ទម្លាប់ចាប់ដៃ - ការស្លៀកពាក់ - លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្ស - កិច្ចការរដ្ឋបាល     ពិតមែនតែឥទ្ធិពលបរទេសមកលើអរិយធម៌ខ្មែរយ៉ាងនេះក៏ដោយ ក៏ខ្មែរពំុនិយមយកមកអនុវត្តតាមឬចម្លងតាមទាំងស្រុងនោះទេ ។ ខ្មែរតែងតែយកឥទ្ធិពលទាំងនោះមកក...
អានទាំងអស់

វិភាគបញ្ហាបទល្មើសរបស់ពូហំក្នុងរឿងថៅកែចិត្តចោរ

តើកត្តាជីវភាពឬកត្តាសង្គមដែលធ្វើឲ្យពូហំសម្រេចចិត្តបើកឡានបុកកំទេចឡានលោកថៅកែហុងលីដើម្បីទទួលបានលុយ១ម៉ឺនរៀលពីថៅកែចិត្តចោរ? តាមដំណើររឿងយើងអាចវិភាគបាន2ច...
អានទាំងអស់

តើពាក្យ អាយ៉ង មានន័យដូចម្តេច?

តើពាក្យ អាយ៉ង មានន័យដូចម្តេច? អ្នកធ្លាប់ឮពាក្យគេពោលថា អាយ៉ង ។ អ្នកខ្លះបានចោទប្រកាន់គ្នាថា អាយ៉ងអ្នកនេះ ឬអាយ៉ងអ្នកនោះ ព្រោះគេធ្វើការប្រៀបធៀបមនុស្សខ្ះដែលតែងតែធ្វើទៅតាមការញាក់ឬចង់បានឬមនោគមន៍វិជ្ជានយោបាយរបស់គេ។         តាមពិតពាក្យនេះត្រូវបានគេទាញយកពីប្រភពសិល្បៈរបស់ខ្មែរ គឺសិល្បៈអាយ៉ងនោះឯង។នៅសម័យបុរាណ       ពេលដែលខ្មែរមិនទាន់មានខ្សែភាពយន្ត ពេលនោះខ្មែរមានសិល្បៈមួយប្រភេទហៅថា ល្ខោនអាយ៉ង។ល្ខោនអាយ៉ងនេះ គេបានយកស្បែកសត្វមកឆ្លាក់ធ្វើជារូបមនុស្សសត្វតំណាងតួអង្គនៅក្នុងសាច់រឿងល្ខោន។រូបចម្លាក់នីមួយៗមានខ្សែចងភ្ជាប់ទៅនឹងដៃជើងសម្រាប់មនុស្សបញ្ជាឬញាក់ឲ្យធ្វើចលនាតាមចង្វាក់បទភ្លេងឬតាមការពោលនៃល្ខោន។បើអ្នកពោលដល់សាច់រឿងត្រង់ណា គេត្រូវញាក់អាយ៉ងឲ្យធ្វើចលនាតាមដំណើររឿងនោះ ជូនកាលគេញាក់បញ្ជាអាយ៉ងដោយភ្ជាប់មកនូវការពោលសម្លេងរបស់អ្នកពោល បើយើងមើលមួយភ្លែតហាក់បី ដូចអាយ៉ងនោះចេះនិយាយដូចតួអង្គមនុស្សពិតៗដូច្នេះដែរ។                 ( ដោយ ៖ យួន បូរ៉េត )   
អានទាំងអស់

សំយោគសញ្ញាឬសញ្ញាផាត់លើ

សំយោគសញ្ញា គ្រឿងសម្គាល់អក្សរតម្រួត ។ ខ្មែរប្រើជាឈ្មោះវណ្ណយុត្តមួយប្រភេមានសណ្ឋានដូច្នេះ (័) ជាជំនួសអក្សរសំយោគសម្រាប់ដាក់លើពាក្យបាលីឬសំស្រឹ្កតពួកខ្លះ ដែលប្រើបំប្លែងសំឡេងឲ្យក្លាយល្អៀងពីសូរដើម, កាលបើមិនដាក់ (័) នេះ នាំឲ្យពិបាកថា, ដូចជា ក្ស័យ, ជ័យ, ទ័ល, នង្គ័ល, ន័យ, និស្ស័យ, បច្ច័យ, ពិន័យ, ពិរាល័យ, ភ័យ, រហ័ស, រំហ័ស, វិន័យ, វេស្ម័ន, វេស្សវ័ណ, សម័យ, អធ្យាស្រ័យ, អនាម័យ, អភ័យ, អាល័យ, អាស្រ័យ, ឧបនិស្ស័យ ជាដើម ។ ទោះបីពាក្យដែលមានអក្សរសំយោគហើយ ប៉ុន្តែបើមិនដាក់ (័) នេះផ្សំផងទេ នាំឲ្យពិបាកថា, ត្រូវប្រើសំយោគសញ្ញាថែមទៀតក៏មានខ្លះ, ដូចជា គ័ភ៌, ទក្ខិណាព័ត៌, ព័ណ៌, ព័ទ្ធ, ព័ទ្ធព័ន្ធ, ពិទ័គ្ធ, ពិភ័ក្តិ, ភ័ព្វ, ម្រ័ក្សណ៍, យ័ន្ត ឬ យ័ន្រ្ត, ល័ក្ត, ល័ព្ធ, អភ័ព្វ ជាដើម ។ សម្រាប់ប្រើពាក្យខ្មែរខ្លះក៏មាន, ដូចជា ខ្ទ័រ, ជ័រ, ញ័រ, ទទ័រ, ទូទ័រ, ទំព័រ, នំបុ័ង, សូរបុ័ងៗ, ភ្ជ័រ, ផ្លែសង្ឃ័រ, ដើមសំព័រ, ស្ពាន់ធ័រ ជាដើម ។ សម្រាប់ប្រើភាសាដទៃក៏មានខ្លះ, ដូចជា កុងត្រូល័រ, ឌីរ៉ិកទ័រ, អ័ងស្ប៉ិកទ័រ ជាដើម ។
អានទាំងអស់

សុភាសិត-ក្អែក១ជាក្អែក១០

មួយក្លាយជាដប់ មួយក្លាយជាដប់ (នាម) ព. ទ. បុ. ពាក្យទំនឹមទំនៀមជាបរម្បរាតៗមក, មានអត្ថន័យជាសេចក្ដីតំណាលថា មានបុរសម្នាក់ បានដុំមាសមកកប់ទុកនៅទីស្ងាត់មួយកន្លែង, ចង់ដឹងចរិយារបស់ប្រពន្ធ, ក៏និយាយប្រាប់ប្រពន្ធថា ” អញចូលទៅជុះក្នុងព្រៃក្បែរផ្លូវ ស្រាប់តែមានក្អែកមួយចេញមកមុនអាចម៍ ហើរប្រិចបាត់ទៅ “—ប្រពន្ធមាត់ឥតគម្រប ក៏និយាយតំណាលប្រាប់គេតាមសម្ដីប្ដីប្រាប់, អ្នកឯទៀតៗក៏ចេះតែនិយាយប្រាប់គ្នាតៗទៅទៀត, ពីក្អែកមួយទៅជាក្អែកពីរក្អែកបី រហូតដល់ក្អែកដប់ … ចំណេរកាលតៗមក ក៏ជាប់មានពាក្យដែលពន្លូតបំផ្លើសថា មួយក្លាយជាដប់ ឬ ក្អែកមួយជាក្អែកដប់; គេនិយាយថា កុំជឿអីមួយក្លាយជាដប់ទេ ឬថា ក្អែកមួយជាក្អែកដប់ទេ, មានន័យថា សម្ដីឬដំណឹងអ្វីដែលឮតពីមួយមកមួយពុំទាន់ប្រាកដទេ កុំអាលប្រញាប់ជឿភ្លាមៗ ត្រូវពិនិត្យមើលឲ្យហ្មត់ចត់សិន . . . ( មានព្រះបរមពុទ្ធោវាទដូចក្នុង កាលាមសូត្រ ជាដើមក៏ថ្លែងពីរឿងបែបនេះច្រើន ) ។
អានទាំងអស់

ការស្លាប់របស់តួអង្គក្នុងរឿងទុំទាវ

ការស្លាប់របស់តួអង្គក្នុងរឿងទុំទាវ រឿងទុំទាវជាស្នាដៃនិពន្ធរបស់ព្រះភិក្ខុសោមក្នុងឆ្នាំ1915។ កវីនិពន្ធបានបញ្ចប់សាច់រឿងដោយឲ្យតួអង្គស្លាប់បាត់បង់ជីវិត។ការស្លាប់របស់តួអង្គមានមូលហេតុពិតរបស់វា។ខាងក្រោមនេះជាការពិតនៃសេចក្តីស្លាប់របស់តួអង្គនៅក្នុងរឿងទុំទាវ ៖ 1-ការស្លាប់របស់នាងទាវ ៖នាងទាវស្លាប់ដោយសារទំនៀមទម្លាប់ដ៏តឹងរ៉ឹងដែលម្តាយនាងនិយមកាន់គឺ«គំនិតនំមិនធំជាងនាឡិ »។ទំនៀមទម្លាប់នេះឲ្យអំណាចខ្លាំងដល់មេបាក្នុងការទុកដាក់កូនចៅឲ្យមានគូស្រករ ។ដូច្នេះទំនៀមទម្លាប់នេះបានគាបសង្កត់មកលើសេរីភាពនាងទាវជាហេតុធ្វើឲ្យនាងសម្រេចចិត្តធ្វើអត្តឃាតទៅតាមខ្មោចទុំ ព្រោះនាងមិនអាចទ្រាំរស់នៅដេកឱបជាមួយហ្មឺនងួនដែលនាងមិនស្រឡាញ់នោះទេ។ម៉្យាងទៀតយើងគិតថា នាងទាវបានបាត់របស់ជាទីស្រឡាញ់ ដូច្នេះមិនអាចទ្រាំរស់នៅជាមួយនរកបានទេ។ប្រសិនបើនាងទាវនៅដេកឱបហ្មឺនងួនមានន័យថា នាងទាវប្រៀបដូចដេកឱបថ្មយ៉ាងដូច្នេះដែរ។ 2-ការស្លាប់របស់់ទុំ៖ ទុំស្លាប់ដោយសារអំណាចផ្តាច់ការនៃសម័យលង្វែកដែលមានអរជួនជាស្តេចត្រាញ់អាងអំណាច និងក្រុមបក្សពួកអរជួនជាឃាតករនិងជាអ្នកដៃដល់ក្រោមការបូញមាត់ញោះញង់របស់ម្តាយទាវ។ 3-ការស្លាប់របស់ម្តាយទាវ ៖ ម្តាយទាវស្លាប់ដោយសារសេចក្តីលោភលន់។ការលោភ...
អានទាំងអស់

រឿងថៅកែចិត្តចោរ

1- ប្រភពរឿង ៖ បោះពុម្ពផ្សាយដោយវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្រ្តក្រសួងអប់រំឆ្នាំ ១៩៨៩។ 2- ប្រភេទ ៖ អក្សរសិល្ប៍ទំនើបបែបល្ខោននិយាយ 3- ចលនា ៖ អក្សរសិល្ប៍ខេមរនិយម 4- ឥទ្ធិពល ៖ រឿងថៅកែចិត្តចោរបានទទួលឥទ្ធិពលពីពួកមូលធននិយមពីព្រោះនៅក្នុងដំណើរ​រឿង អ្នកនិពន្ធបានបង្ហាញឲ្យពួកមូលធននិយមជាអ្នកឈ្នះ។ 5- កាលកំណត់តែង ៖ រឿងថៅកែចិត្តចោរបានទទួលឥទ្ធិពលឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៥៦ជាកម្រង​អត្ថបទអក្សរសិល្ប៍ដែលប្រឌិតឡើងនៅទីក្រុងភ្នំពេញ មានលក្ខណៈជាល្ខោននិយាយ។ ខ្លឹម​សារនៃរឿងនេះបានយកមកចម្លងដោយនាយកដ្ឋានសិល្បៈនៅថ្ងៃទី៣០ កញ្ញា ១៩៨១ បោះ​ពុម្ពផ្សាយដោយវិជ្ជាស្ថានវិទ្យាសាស្រ្តស្រាវជ្រាវក្រសួងអប់រំនៅទីក្រុងភ្នំពេញឆ្នាំ១៩៨៩។ 6- អ្នកនិពន្ធ ៖ រឿងថៅកែចិត្តចោរតាក់តែងឡើងដោយអ្នកនិពន្ធឈ្មោះ ពៅ យូឡេង និង អ៊ុំ ឈឺន 7- សង្គមបរិយាកាស ៖ ដំណើររឿងរឿងបានប្រព្រឹត្តទៅនៅក្នុងសម័យដែលប្រទេសកម្ពុជាទើប​បានទទួលឯករាជ្យដំបូង។ 8- សង្ខេបរឿង ៖ សូមចុចទីនេះដើម្បីទាញយកសាច់រឿងទាំងមូល  https://goo.gl/oPDgUg នៅឆ្នាំ១៩៥៦ មានព្រឹត្តិការណ៍មួយកើតឡើងនៅទីក្រុងភ្នំពេញ គឺលោកថៅកែបានប្រើឲ្យពូ​ហំបើកឡានបុកឡានរបស់អុងប៉ាងហុងលីដោយសន្យាថាឲ្យលុយ ១០០០០រៀល។ ក្រោយមក​...
អានទាំងអស់